Η Ανάγκη Μετάβασης από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ)
Νέος Ρόλος των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) είναι η εκπαίδευση των ατόμων και των κοινοτήτων, με στόχο τη μετάβαση σε μια κοινωνία που όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι γνώστες των περιβαλλοντικών ζητημάτων και των πολυσχιδών αιτιών τους, αναζητούν συλλογικά και προτείνουν τις λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, καθώς επίσης έχουν αποδεχτεί το κίνητρο για την επίλυσή τους.
Η ΕΑΑ είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργοποίηση και ανάληψη δράσεων από τους πολίτες, καθώς επίσης για την ενίσχυση της δημόσιας περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Επίσης, αναδεικνύεται ότι ο ρόλος της βρίσκεται στη διασφάλιση ότι οι μελλοντικές παγκόσμιες εξελίξεις της κοινωνίας θα υποστηρίξουν την ποιότητα ζωής, μέσα από την προστασία του περιβάλλοντος, την εξάλειψη της φτώχειας, την ελαχιστοποίηση των ανισοτήτων και την υιοθέτηση της αειφόρου ανάπτυξης.
Η ΕΑΑ ακόμη, προτάσσει την ανάγκη για επαναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης και θέτει σε προτεραιότητα την ηθική διάσταση, προβάλλοντας ως καίρια θέματα την ισότητα, την αλληλεγγύη, το σεβασμό και την κατανόηση της διαφορετικότητας των πολιτισμών, με στόχο την ισορροπία ανάμεσα στις κοινωνίες, η οποία είναι καίριας σημασίας για την υλοποίηση της αειφόρου ανάπτυξης. Στην κατεύθυνση αυτή του επαναπροσανατολισμού της εκπαίδευσης τονίζεται η σημασία για έμφαση σε διαφορετικές μορφές μάθησης και για υποστήριξη μη-τυπικών και άτυπων μαθησιακών δραστηριοτήτων στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας (Foster, 2002). Ο ρόλος μάλιστα της μη- τυπικής ΕΑΑ, καθώς αυτή αναπτύσσεται σε μια συνεχή δια βίου διαδικασία, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός ως περισσότερο προσανατολισμένος στις ανάγκες του εκπαιδευόμενου (UNECE, 2005). Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα μη-τυπικής μάθησης, αφού αν και έχουν μια οργανωμένη δομή, οι εκπαιδευτικές τους δραστηριότητες διαφέρουν από τις συνηθισμένες διαδικασίες της τυπικής εκπαίδευσης.
Στα πλαίσια της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, όπου αναδύονται η δια βίου μάθηση και η εκπαίδευση ενηλίκων ως κυρίαρχα χαρακτηριστικά της μάθησης, οι δράσεις ενός Κ.Π.Ε. θα πρέπει να αναπτυχθούν με μια έννοια πιο ευρεία και πιο ολοκληρωμένη, η οποία θα περιλαμβάνει αλληλοσχετιζόμενα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά θέματα και οι οποίες θα απευθύνονται σε ευρύτερο «κοινό». Το άνοιγμα αυτό θεωρούμε ότι πρέπει να στηριχθεί στις αρχές της κοινωνικής μάθησης. Η κοινωνική μάθηση είναι μια ιδιαίτερη μορφή μάθησης η οποία μπορεί εν δυνάμει να συμβάλλει στο να γίνει πραγματικότητα η δημιουργία μια κοινωνίας μάθησης που αποτελεί απαραίτητο συστατικό για την κατάκτηση της ΑΑ.
Ως εκ τούτου, ο ρόλος των Κ.Π.Ε. θα πρέπει σταδιακά να διαφοροποιηθεί και η θεματολογία τους να διερευνηθεί περαιτέρω και να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο διεπιστημονικό πεδίο με μεγαλύτερη έμφαση σε άλλους κλάδους που σχετίζονται με την αειφορία, όπως η υγεία, η διατροφή, ο πολιτισμός, η ιστορία, κλπ.
Σε κάθε περίπτωση αναδεικνύεται ότι η λειτουργία κάθε Κ.Π.Ε. θα πρέπει να εστιάζει στην κοινωνική μάθηση και στην ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών με στόχο την αλλαγή των αντιλήψεων και συμπεριφορών στην κατεύθυνση της βιώσιμης διαχείρισης του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή τα Κ.Π.Ε. δεν θα πρέπει να αποτελούν κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με τη στενή έννοια, αλλά Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την Αειφορία Κ.Π.Ε.Α. Η θέση τους είναι σε άμεση σύνδεση με το σχολείο και ταυτόχρονα μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, διαμορφώνοντας υπεύθυνους και ολοκληρωμένους πολίτες.
Με τον τρόπο αυτό τα Κ.Π.Ε. είναι σκόπιμο να μετασχηματιστούν σε κόμβους διασύνδεσης του σχολείου με τις τοπικές κοινωνίες, διασφαλίζοντας σε συνεχή βάση, αμφίδρομη επικοινωνία με τη σχολική κοινότητα, σε όλες τις πτυχές της εκπαίδευσης και ταυτόχρονα της τοπικής δραστηριότητας στο βαθμό που ενσωματώνει την προβληματική της ΑΑ.
